Dvodnevni međunarodni skup „Protokol za lečenje depresije i merenje efikasnosti psihoterapije“ je drugi po redu događaj koji je organizovalo Udruženje transakcionih analitičara – TAUS, ovog puta u saradnji sa Departmanom za psihologiju Fakulteta za medije i komunikaciju, a u cilju promovisanja znanja iz oblasti primenjene psihologije, transakcione analize i srodnih psihoterapijskih modaliteta. Prostorije ovog fakulteta su 30. i 31. januara 2016. bile mesto okupljanja više desetina učesnika pristiglih na konferenciju iz različitih zemalja Evrope.

Polaznici ovog internacionalnog skupa su prvog dana, nakon podsećanja na poštovanje etike i poverljivosti i u direktnom terapijskom radu sa klijentima i kad je reč edukativnim primerima, dobili detaljne informacije o prirodi depresije, uključujući epidemiologiju ove bolesti današnjice, dijagnostičke kriterijume i komorbiditet kao i detaljan opis afektivnih, kognitivnih i somatskih simptoma. Čuli su i odgovor na često pitanje i nedoumicu o isključivosti terapija odnosno kombinovanom pristupu – psihoterapija i medikamentozni tretman. Bili su u prilici i da saznaju informacije o dejstvu i (ne)učinkovitosti selektivnih inhibitora ponovnog preuzimanja serotonina (SSRI). Informisani su i zašto je borba protiv ruminacije odnosno neprestane okupacije negativnim mislima u svesti klijenta ključni terapijski cilj u lečenju depresivnosti.

Posle razumevanja faktora koji održavaju depresiju, drugog dana edukacije govorilo se o praktičnim smernicama za lečenje. Nakon  upoznavanja sa teorijom i praksom transakcionoanalitičke terapije i konceptualizacije problema depresivnosti korišćenjem TA i njene terminologije naglasak je bio na mehanizmima terapijske promene i optimizaciji psihoterapijskog procesa kao i prilagođavanju terapije potrebama klijenta.

Pored napomena o stalnom merenju i praćenju učinkovitosti terapije upotrebom instrumentarija CORE-OM[i] (Clinical Outcomes in Routine Evaluation – Outcome Measure), PHQ-9[ii] (Patient Health Questionnaire-9) i GAD-7[iii] (Generalised Anxiety Disorder-7) dobijene su informacije o protokolu i smernicama u svakoj fazi terapije. Počev od inicijalne odnosno ugovaranja i identifikacije problema,  postavljanja terapeutskih ciljeva i određivanja klijentovog perfekcionizma i nerealnih očekivanja pa do rada na zabludama tj. kontaminacijama i mehanizmima dekontaminacije kao i kognitivnoj disonci i reframingu tj. gledanju na problem iz drugog ugla. Nisu zanemarene ni informacije o tzv. afektivnoj regulaciji i povećanju tolerantnosti na neprijatnosti kao i značaju promovisanja pozitivnog raspoloženja, promeni internog dijaloga i promociji zdrave veze koja vodi do završetka terapije i sprečavanja relapsa.

Posebna specifičnost ovog transakcionoanalitičkog pristupa lečenju depresije je osim primene dekontaminacije, dekonfuzije i tzv. nove odluke, pozivanja na neprestanu  terapeutsku fleksibilnost i eklektičnost uz insistiranje na stalnoj proveri učinkovitosti psihoterapije i psihoterapijski rad na sva četiri domena – kognitivnom, bihejvioralnom, afektivnom i relacionom u cilju maksimalne učinkovitosti i maksimalne pozitivne promene klijenta. Kad se ovo zna, nisu iznenađenje preporuke koje se tiču fizičkog vežbanja, socijalnog kontakta, higijene spavanja, stvaranja dnevnih ispunjavajućih rutina pa sve do dubokog disanja i podizanja svesnosti odnosno naglašavanja značaja „usporavanja tempa“ i uživanja u manjim ili većim sitnicama kao što je sporo tuširanje, lagana šetnja, slušanje opuštajućih zvukova prirode ili prepuštanje bojama, ukusima i teksturi hrane prilikom svakog zalogaja.

Koliko je ovakav, za mnoge, nekonvencionalan pristup lečenju učinkovit najbolje govori i dodeljena srebrna medalja Evropske asocijacije za transakcionu analizu (EATA) za istraživanje i poseban doprinos bazi dokaza efikasnosti transakcionoanalitičke psihoterapije depresije doktoru Marku Vidousonu (Mark Widdowson) profesoru savetovanja i psihoterapije na Univerzitetu Salford, sertifikovanom transakcionom analitičaru, edukatoru i supervizoru (TSTA), počasnom članu Udruženja transakcionih analitičara – TAUS,  gostu  iz Velike Britanije i predavaču na ovom seminaru.

Predavanje je bilo na maternjem jeziku gosta a za sve učesnike skupa sa slabijim poznavanjem terminologije transakcione analize na engleskom jeziku i prvog i drugog dana bila je obezbeđenja pomoć u prevođenju. Svi učesnici su po završetku konferencije dobili sertifikat a mnogi su iskoristili ovu jedinstvenu priliku i gostovanje poznatog autora da dobiju i posvetu na knjigama a pogotovu često citiranoj Widdowson, M.(2009). Transactional Analysis: 100 Key Points. Hove: Routledge, koja je prevedena i na srpski jezik.

Skraćeni snimak ovog predavanja u trajanju od 2 sata i 27 minuta može se pogledati ovde:

Dodatne informacije o temi skupa „Protokol za lečenje depresije i merenje efikasnosti psihoterapije“ mogu se pronaći u knjizi predavača:

Widdowson, M.(2015). Transactional Analysis for Depression: A step-by-step treatment manual. Hove: Routledge

Izdvojeni članci o ovj problematici u kojima je Mark Vidouson jedini autor a koji su objavljeni u žurnalima IJTAR i TAJ:

Widdowson, M. (2014a). TA therapy for a case of mixed anxiety and depression: a pragmatic adjudicated case study. International Journal of Transactional Analysis Research, 5(2): 66–76.

Widdowson, M. (2014b). Avoidance, vicious cycles, and experiential disconfirmation of script: two new theoretical concepts and one mechanism of change in the psychotherapy of depression and anxiety. Transactional Analysis Journal, 44(3): 194–207.

Widdowson, M. (2013). TA Treatment of Depression – A hermeneutic single-case efficacy design study – ‘Linda’ – a mixed outcome case’, International Journal of Transactional Analysis Research, 4 (2) , pp. 3-15.

Widdowson, M. (2012a). TA treatment of depression: a hermeneutic single-case efficacy design study – ‘Peter’. International Journal of Transactional Analysis Research, 3(1):3–13.

Widdowson, M. (2012b). TA treatment of depression: a hermeneutic single-case efficacy design study – case two: “Denise”. International Journal of Transactional Analysis Research, 3(2): 3–14.

Widdowson, M. (2012c). TA treatment of depression: a hermeneutic single-case efficacy design study – case three: “Tom”. International Journal of Transactional Analysis Research, 3(2): 15–27.

Widdowson, M. (2011). Depression: a literature review on diagnosis, subtypes, patterns of recovery, and psychotherapeutic models. Transactional Analysis Journal, 41(4):351–364.

Celokupni članci autorskih, ali i koautorskih radova Marka Vidousona iz open-access International Journal of Transactional Analysis Research su dostupni besplatno, registracijom na strani www.ijtar.org

Ovde navedeni ali i svi drugi tekstovi ovog autora mogu se preuzeti u punom obimu i iz repozitorija Univerziteta Salford odnosno direktno sa web strane: http://usir.salford.ac.uk/view/authors/56945.html

[i] CORE-OM – se distribuira pod  Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International odnosno slobodan je za umnožavanje, korišćenje i deljenje pod uslovima da se navodi ime autora i da nema remiksovanja, menjanja ili prerade materijala. Engleska verzija je dostupna za preuzimanje sa sajta https://www.coresystemtrust.org.uk/instruments/core-om-information/

[ii]  PHQ-9 – za reprodukovanje, prevođenje prikazivanje ili distribuciju nije potrebna dozvola i može se preuzeti engleska ili hrvatska verzija sa sajta Pfizer odnosno sa linka http://www.phqscreeners.com/select-screener/36

[iii] GAD-7 – za reprodukovanje, prevođenje prikazivanje ili distribuciju nije potrebna dozvola i može se preuzeti engleska ili hrvatska verzija sa sajta Pfizer odnsno sa linka http://www.phqscreeners.com/select-screener/41